O tym jak łatwo można zatruć naszego pupila podając mu na „własną rękę” leki zarejestrowane dla ludzi bez konsultacji z lekarzem weterynarii.
W naszych domach posiadamy bardzo dużo leków lub suplementów diety, które możemy uznać za bezpieczne, ponieważ zakupiliśmy je bez recepty i były reklamowane jako w pełni bezpieczne nawet dla dzieci. Popełniamy przez to błąd myśląc, że będą one również bezpieczne dla zwierząt. Jednym z takich przykładów jest PARACETAMOL ( acetaminofen ) – jeden z najpopularniejszych składników wielu leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, bardzo łatwo dostępny do kupienia w aptece i nie tylko. Niestety jest on bardzo niebezpieczny dla naszych czworonożnych pupili – a zwłaszcza dla kotów.
Przyjrzyjmy się bliżej procesom farmakokinetycznym tej niepozornej substancji.
U zwierząt ten lek jest metabolizowany w wątrobie na trzy różne sposoby co oznacza, że w trakcie przemiany leku powstają metabolity, które są sprzęgane z trzema substancjami: najwięcej, bo ok 75% dawki jest sprzęgane z kwasem glukuronowym, kolejne 10-20 % z aktywnym kwasem siarkowym a pozostałe 5 – 15% łączy się z aktywnym glutationem.
Aby sprzęganie z kwasem glukuronowym było możliwe potrzebna jest GLUKURONOZYLOTRANSFERAZA.
U kotów ten enzym jest bardzo mało aktywny, co niestety sprawia, że ta najważniejsza droga detoksykacji jest u nich bardzo mało wydajna i wynosi ok 1-2 %, kolejne 90% metabolitów jest sprzęgane z kwasem siarkowym. Im większą dawkę paracetamolu zwierzę „otrzyma” tym szybciej dojdzie do zużycia substratów potrzebnych do sprzęgania z kwasami glukuronowym i siarkowym. W takiej sytuacji dochodzi do uaktywnienia trzeciej drogi detoksykacji, czyli sprzęgania z aktywnym glutationem czego efektem jest powstanie N-acetylo-p-benzochinonoiminy (NAPQI) – substancji silnie hepatotoksycznej.
Gdy dojdzie do wyczerpania rezerw glutationu zaczynają się pojawiać objawy zatrucia, ponieważ zaczynają się gromadzić w organizmie toksyczne metabolity, które uszkadzają błony komórkowe erytrocytów. Powstają wtedy tzw.ciałka Heinza, dochodzi do methemoglobinemii oraz do niewydolności wątroby i ewentualnie jej martwicy.
Już 100 mg/kg paracetamolu dla psów daje objawy zatrucia, dawka powyżej 500 mg / kg może spowodować ciężkie, nieodwracalne toksyczne uszkodzenie wątroby. Koty, które mają niższą aktywność glukuronozylotransferazy potrzebnej do przemiany paracetamolu, wykazują zdecydowanie niższe dawki toksyczne. Już 50 mg/kg wystarczy aby pojawiły się objawy zatrucia.
Oczywiście, stopień nasilenia objawów zależy przede wszystkim od dawki leku, ale również ma na to wpływ gatunek, wiek i ogólny stan zdrowia zwierzęcia. U osobników młodych lub bardzo starych do wywołania objawów zatrucia może wystarczyć nawet 10mg/kg.
Najważniejsze są pierwsze godziny po spożyciu paracetamolu! Do pierwszych objawów widocznych przez właściciela są wymioty, biegunka, ślinotok, bolesność jamy brzusznej, spadek temperatury ciała, sinica błon śluzowych i tachykardia (przyspieszony oddech).
Jeżeli pies przeżyje pierwszą dobę, to nadal rozwijać się będą objawy anemii i silnego uszkodzenia wątroby. U kotów objawy są bardziej nasilone, przebieg zatrucia jest cięższy a intensywne leczenie często kończy się niepowodzeniem.
Dlatego pamiętajmy aby chować leki w miejscach trudno dostępnych dla zwierząt oraz aby nie podawać jakichkolwiek ludzkich leków naszym pupilom bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem weterynarii.
